Dokument pt. Supporting Entrepreneurship and Innovation in Higher Education in Poland powstał w wyniku dwuletniego przeglądu, jaki objął Polskę, a także Irlandię, Bułgarię, Holandię, Węgry, a lokalnie również Niemcy i Czechy w latach 2015-2016. Raport identyfikuje mocne strony polskiego szkolnictwa wyższego, zawiera rekomendacje i wskazuje na dobre praktyki. Konstytucja dla Nauki, której projekt Jarosław Gowin przedstawił na Narodowym Kongresie Nauki w Krakowie we wrześniu tego roku, odpowiada na większość rekomendacji OECD.

Innowacyjność – strategiczny filar polskich uczelni

Z raportu wynika, że wiele uczelni z kwestii dotyczących innowacyjności i przedsiębiorczości uczyniło filar swoich strategii rozwojowych. Dzięki środkom pochodzącym m.in. z Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej rozbudowują one ofertę kształcenia w zakresie przedsiębiorczości i wspierają powstawanie innowacyjnych centrów.

Dokument zwraca uwagę na projekty i inicjatywy realizowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego i Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, wzmacniające więzy między biznesem a nauką. Są to:

Program Rozwoju Kompetencji,

Program Praktyk Zawodowych w Państwowych Wyższych Szkołach Zawodowych, powołanie Rady ds. Innowacyjności, wprowadzenie Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego, wprowadzenie centralnego systemu monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów (ELA).

Największe wyzwania stojące przed szkolnictwem wyższym

Autorzy dokumentu zaznaczają jednocześnie obszary, które warto poddać analizie i ulepszyć. Dalsza intensyfikacja działań proinnowacyjnych – z którymi mieliśmy do czynienia w ostatniej dekadzie – wymaga większych inwestycji ze strony zarówno uczelni i instytucji naukowych, jak i rządu. Szkoły wyższe aktywnie angażują się w kontakty z otoczeniem społeczno-gospodarczym (z biznesem i samorządem), jednak relacje te mają charakter głównie personalny. Eksperci postulują wzmocnienie instytucjonalnego charakteru tychże relacji. Ponadto poprawy wymaga umiędzynarodowienie polskiego szkolnictwa wyższego.

OECD i KE podkreślają, że zajęcia z przedsiębiorczości oferuje większość polskich uczelni. Wymagają one jednak zwiększenia poziomu interdyscyplinarności. Tego typu kształcenie odbywa się głównie w ramach zajęć ponadprogramowych. Sami studenci bardzo chętnie angażują się w te dodatkowe inicjatywy – studenckie kluby przedsiębiorczości zrzeszają bowiem bardzo wielu młodych ludzi.

Zmiany w szkolnictwie wyższym już trwają – część rekomendacji wdrożona Konstytucja dla Nauki Zalecenia ekspertów OECD wpisują się w działania prowadzone przez MNiSW w ramach reformy szkolnictwa wyższego i nauki, czyli Konstytucji dla Nauki. Projekt ustawy przewiduje m.in.:

wzmocnienie dydaktycznej ścieżki rozwoju kariery akademickiej, wzmocnienie kształcenia na studiach o profilu praktycznym, możliwość udziału otoczenia zewnętrznego w zarządzaniu uczelnią, uwzględnienie kryterium wpływu na funkcjonowanie społeczeństwa i gospodarki w ewaluacji jakości kształcenia i działalności naukowej, tworzenie regionalnych inicjatyw doskonałości.

Dwie ustawy o innowacyjności

Do zmian legislacyjnych wspierających innowacyjność należy zaliczyć wprowadzenie od 1 stycznia 2016 r. 50-procentowej ulgi podatkowej na działalność badawczo-rozwojową. Na mocy tzw. II ustawy o innowacyjności, która ma wejść w życie w styczniu 2018 r., ulga zostanie zwiększona do 100 proc., a w przypadku Centrów Badawczo-Rozwojowych do 150 proc.

Sieć Badawcza: Łukasiewicz

W celu usprawnienia współpracy sektora nauki i biznesu planowane jest także utworzenie w I kwartale przyszłego roku Sieci Badawczej: Łukasiewicz, która pozwoli na koncentrację prac rozwojowych w obszarach kluczowych dla polskiej gospodarki.

Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej

1 października tego roku powołana została Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej, której celem jest inicjowanie i realizowanie działań wspierających międzynarodową wymianę akademicką oraz proces umiędzynarodowienia polskich uczelni i jednostek naukowych oraz upowszechnianie informacji o polskim systemie szkolnictwa wyższego.

Doktorat wdrożeniowy

Wśród inicjatyw wspierających rozwój przedsiębiorczości akademickiej na szczególną uwagę zasługuje również:

uruchomienie programu ministra Doktorat wdrożeniowy, mającego na celu tworzenie warunków do rozwoju współpracy pomiędzy środowiskiem naukowym a środowiskiem społeczno-gospodarczym, prowadzonej w ramach studiów doktoranckich; ogłoszenie konkursu Zintegrowane Programy Uczelni, dzięki któremu uczelnie wprowadzą kompleksowe zmiany na rzecz doskonałości dydaktycznej, wzmocnienia współpracy między uczelnią a przedsiębiorcami, planowane ogłoszenie w listopadzie tego roku konkursu Studia dualne ukierunkowanego na upowszechnienie tzw. kształcenia naprzemiennego w szkołach wyższych i firmach. Jak powstawał raport OECD i KE

Dokument powstał m.in. w oparciu o dwie wizyty studyjne w siedmiu polskich uczelniach (Politechnice Warszawskiej, SGH, Akademii Leona Koźmińskiego, UMCS, Politechnice Gdańskiej, Uniwersytecie Gdańskim oraz PWSZ w Elblągu), odpowiedzi na kwestionariusze wysłane do wszystkich polskich szkół wyższych oraz kwestionariusze skierowane do studentów uczelni biorących udział w przeglądzie.

Odpowiedzi na pierwszy kwestionariusz udzieliło 39 szkół wyższych, na drugi natomiast 2298 studentów. W dokumencie ujęto także materiały zgromadzone w raporcie krajowym (background report), sporządzonym przez dr inż. Marcina Forkiewicza z Politechniki Gdańskiej. Podczas wizyt studyjnych przedstawiciele OECD spotkali się także z reprezentantami KRASP, NCBR, PKA, PARP, władz lokalnych, akademickich inkubatorów przedsiębiorczości i parków technologicznych.