W obliczu kapitulacji stolicy, 27 września 1939 roku powstała pierwsza i zarazem najliczniejsza konspiracyjna organizacja niepodległościowa, która dała początek Polskiemu Państwu Podziemnemu. Szare Szeregi w połowie 1944 r. skupiały ponad 15 tys. członków, w tym ok. 7 tys. harcerek. Co roku, 27 września, upamiętniamy bohaterów tamtych wydarzeń. W tym dniu wspominamy również uczestników Powstania Warszawskiego walczących m.in. na Mokotowie.

Organizacja posługiwała się hasłem "Dziś-Jutro-Pojutrze". "Dziś" dotyczyło działalności podziemia, "Jutro" zbrojną walkę z okupantem i "Pojutrze" czyli działalność w niepodległej już Polsce. Harcerze Szarych Szeregów odpowiedzialni byli m.in. za ratownictwie ludności, łączność między oddziałami, działania rozpoznawcze i zwiadowcze, a także udział w walce konspiracyjnej i prowadzenie propagandy wśród ludności polskiej.

Obchody pod pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej

Oficjalne uroczystości rozpoczęły się przed pomnikiem gen. Stefana Roweckiego „Grota”, gdzie Wicewojewoda Mazowiecki Robert Sitnik złożył kwiaty w imieniu Premiera RP Donalda Tuska. Przed pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej zgromadzeni goście odśpiewali Hymn Polski oraz wzięli udział we wspólnej modlitwie ekumenicznej. Na zakończenie odbył się uroczysty Apel Pamięci.

Ogólnopolska Zbiórka Alertu Pamięci

Ogólnopolski Apel w ramach Alertu Pamięci odbył się w Mazowieckim Urzędzie Wojewódzkim w Warszawie o godz. 17. Rozpoczął się wniesieniem sztandarów i przywitaniem przybyłych gości. Po odśpiewaniu hymnu Związku Harcerstwa Polskiego i odczytanie rozkazu naczelniczki ZHP, wręczono odznaczenia przyznane przez ZHP, Stowarzyszenie Szarych Szeregów, Chorągiew Stołeczną ZHP oraz przekazano Medal Wdzięczność przyznanego przez Przewodniczącego ZHP Stowarzyszeniu Szarych Szeregów. W Zbiórce Alertu Pamięci wzięły udział Harcerki i Harcerze z całej Polski, aby wspólnie uczcić 85. rocznicę rozpoczęcia przez Związek Harcerstwa Polskiego działalności konspiracyjnej. Była to też niesamowita okazja do spotkania się z uczestnikami tamtych wydarzeń i wysłuchania ich historii. Następnie Harcerki i Harcerze przeszli do Katedry Wojska Polskiego. Do wspólnych obchodów dołączyły również Podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Paulina Piechna-Więckiewicz, Senator Małgorzata Sekuła-Szmajdzińska oraz w imieniu Premiera RP Wicewojewoda Mazowiecki Robert Sitnik. 

- Każde spotkanie z bohaterami, którzy walczyli za naszą wolność jest bardzo wzruszające. Dziękuję za to ile dobrego zrobili Państwo dla nas. Dziękuję za kultywowanie tradycji, bo ważne jest, aby młodzież pamiętała daty tych wydarzeń. Mam nadzieję, że już nigdy nie będziemy musieli oddawać życia za wolność naszego kraju. Tego nam wszystkim życzę – powiedział Wicewojewoda Mazowiecki Robert Sitnik.

Uroczystości przy Obelisku Pamięci Żołnierzy AK

Ponadto, w ramach obchodów 80. Rocznicy Powstania Warszawskiego „Mokotów Pamięta”, zorganizowano uroczyste obchody na ul. Dworkowej 2. Przy Obelisku Pamięci Żołnierzy AK, wręczono odznaki pamiątkowe Amicitiae Fidelium „Baszta Wiernym Przyjaciołom” oraz wspominano próby wyjścia powstańców warszawskich z kanałów na Mokotowie, które niejednokrotnie kończyły się śmiercią. Aby uczcić ich pamięć Wicewojewoda Mazowiecki Robert Sitnik złożył kwiaty w imieniu Wojewody Mazowieckiego Mariusza Frankowskiego. 

Harcerstwo stanowi niezwykle ważny element polskiej tradycji niepodległościowej. W czasie II wojny światowej młode Polki i Polacy odegrali istotną rolę jako członkowie Polskiego Podziemia. Szare Szeregi powołało 27 września 1939 w Warszawie grono członków Naczelnej Rady Harcerskiej w mieszkaniu Szefa Głównej Kwatery Męskiej Stanisława Borowieckiego. Współpracowały one z Delegaturą Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Kraj oraz Komendą Główną Armii Krajowej. Z Szarych Szeregów wywodzili się m.in. bohaterscy żołnierze: Tadeusz Zawadzki ps. ,,Zośka”, Jan Bytnar ps. ,,Rudy” czy Aleksy Dawidowski ps. ,,Alek”. Po Powstaniu Warszawskim znaczenie Szarych Szeregów było zmarginalizowane. Wobec coraz większej infiltracji podziemia przez służby komunistyczne w styczniu 1945 roku harcerstwo zakończyło okres działalności konspiracyjnej.