1468 – 2018. Pięć i pół wieku Parlamentaryzmu Rzeczypospolitej

Autor: sejm.pl 2019-01-02 08:36:50
Wilno było ostatnim przystankiem świętowania tej wyjątkowej rocznicy. 2018 r. upłynął pod znakiem przypominania historii i tradycji polskiego parlamentaryzmu, którego korzenie sięgają XV w. Dziedzictwo demokracji i ustroju społeczno-politycznego miało wpływ nie tylko na nasz kraj, ale również na inne w tej części kontynentu. Także na dzieje Litwy, z którą Polska przez kilkaset lat była jednością. Stąd obecność Marszałka Sejmu w parlamencie litewskim 19 grudnia. Marek Kuchciński otworzył okolicznościową wystawę poświęconą 550-leciu.

Wizyta na Litwie kończyła szczególny czas ostatnich 12 miesięcy dla polskiego Sejmu. Przez cały rok odbywały się liczne uroczystości, których momentem kulminacyjnym było Zgromadzenie Narodowe w Zamku Królewskim w Warszawie 13 lipca. W wydarzeniu wzięli udział Prezydent, Marszałkowie Sejmu i Senatu, Premier wraz z ministrami, parlamentarzyści, dostojnicy kościelni, przedstawiciele Kancelarii Sejmu i Senatu oraz wielu zagranicznych gości. - Kiedykolwiek Polska była wolna, sejm zawsze stanowił jedną z głównych instytucji naszego państwa. I stanowi ją wraz z senatem do dzisiaj - mówił podczas uroczystości prezydent Andrzej Duda. - U schyłku średniowiecza w Polsce przekonanie o współistnieniu we władzy oraz branie odpowiedzialności za losy państwa zyskały właściwą formułę prawno-instytucjonalną, a sejm stał się centrum życia politycznego - powiedział z kolei marszałek Kuchciński.

Zamek Królewski dla polskiej demokracji jest miejscem kluczowym. To właśnie tu w 1791 r. została uchwalona pierwsza w dziejach Europy ustawa zasadnicza - Konstytucja 3 maja. Ale początek parlamentaryzmu sięga kilku wieków wcześniej. Badania historyków wskazują konkretne miejsce i datę: 9 października 1468 r. w Piotrkowie. To właśnie tam reprezentanci szlacheccy po raz pierwszy obradowali na sejmie walnym koronnym, jako osobna izba poselska. 550 lat później do Piotrkowa Trybunalskiego zawitali przedstawiciele Parlamentu, by uczcić rocznicę tego wydarzenia.

- Chcemy godnie upamiętnić narodziny sejmu w czasach Jagiellonów. Podkreślamy w ten sposób ścisły związek z wartościami nadal tworzącymi fundamenty polskiej polityki. Z ideą sprawiedliwości społecznej i rządów prawa. Mamy świadomość, że jesteśmy spadkobiercami tej wielkiej kilkusetletniej tradycji - mówił wówczas Marszałek Sejmu. Z okazji rocznicy na Placu Zamkowym w Piotrkowie zainstalowano pamiątkową tablicę, upamiętniającą 550-lecie Parlamentaryzmu Rzeczypospolitej. Na obelisku umieszczono napis: "1468-2018. Salus Rei Publicae Suprema Lex - Dobro Rzeczypospolitej Najwyższym Prawem".

Pierwszy sejm walny w Piotrkowie wymagał jednak wielu przygotowań. Jednym z nich był sejmik generalny, który miał miejsce 13 lipca 1468 r. w Kole. W tym wielkopolskim mieście również odbyły się obchody 550-lecia z udziałem Marszałka Sejmu, parlamentarzystów, samorządowców i setek mieszkańców. Zwieńczeniem ogólnopolskich obchodów w wymiarze krajowym były uroczystości 26 listopada w Przemyślu. Z tej okazji zorganizowano konferencję naukową "Przedstawiciele ziemi przemyskiej w życiu parlamentarnym Rzeczypospolitej", którą otworzył marszałek Kuchciński. - Zależało nam na tym, by tak wyjątkowa rocznica była celebrowana nie tylko w Warszawie, ale w całej Polsce. Posiedzenia Sejmu odbywały się w różnych częściach kraju. Dlatego też uroczystości odbywały się w wielu miejscach - wyjaśnia Andrzej Grzegrzółka z Centrum Informacyjnego Sejmu.

Jednocześnie 550-lecie Parlamentaryzmu Rzeczypospolitej było także wydarzeniem o charakterze międzynarodowym. W czasie lipcowego III Szczytu Przewodniczących Parlamentów Państw Europy Środkowej i Wschodniej EUROWAW2018 było ważnym punktem rozmów polityków. Delegacje z ponad 20 państw i przeszło 100 uczestników brało udział w panelach dyskusyjnych, wielu o tematyce związanej z parlamentaryzmem. W spotkaniach z udziałem Marszałków Sejmu i Senatu uczestniczyli m.in. przewodniczący Zgromadzenia Narodowego Węgier László Kövér, przewodniczący Izby Poselskiej Parlamentu Republiki Czeskiej Radek Vondráček, wiceprzewodniczący Parlamentu Gruzji Giorgio Volski.

W czasie obchodów 550-lecia duży nacisk położono na kwestie edukacyjno-naukowe. W kwietniu w Zamku Królewskim odbyła się konferencja „Sejm I Rzeczypospolitej - parlament wielu narodów a europejskie reprezentacje stanowe”. - Chcemy podkreślić znaczenie wielowiekowej tradycji tej podstawowej instytucji życia politycznego Polski, jaką jest parlament. Chodzi nam o uznanie jego roli i wpływu na polityczną świadomość Polaków oraz innych narodów naszej części Europy - zaznaczał w swoim wystąpieniu Marek Kuchciński, któremu towarzyszyli wicemarszałkowie Izby: Beata Mazurek i Ryszard Terlecki.

Po ceremonii otwarcia wybitni eksperci - przedstawiciele środowisk naukowych z Polski, Węgier, Litwy, Białorusi oraz Ukrainy, specjalizujący się w badaniach nad różnymi okresami i aspektami rozwoju Sejmu - przedstawili aktualny stan badań nad polskim parlamentaryzmem. Wśród innych wątków poruszonych przez prelegentów znalazły się tematy związane z genezą ustroju parlamentarnego jako czynnikiem integracji Rzeczypospolitej i kulturą polityczną szlachty.

W lipcu również w stołecznym Zamku Królewskim otwarto wystawę przedstawiającą ponad pół tysiąca lat historii i tradycji polskiej demokracji oraz życia politycznego. Zaprezentowano kilkaset eksponatów, zgromadzonych specjalnie z okazji tegorocznych obchodów, w tym m.in. starodruki, mapy, laski marszałkowskie i rękopisy.

Z kolei za granicą, poza wcześniej wymienionym Wilnem, 550-lecie zagościło również w Strasburgu. W siedzibie Parlamentu Europejskiego w październiku zainaugurowano ekspozycję "Historia parlamentaryzmu w Polsce". Jej celem było przybliżenie odbiorcom z całej Europy kluczowych dla rozwoju polskiego parlamentaryzmu faktów historycznych. Formę wystawy oparto na 11 planszach, nawiązując w ten sposób do liczby kart, na których spisano Konstytucję 3 Maja. Na otwarciu wystawy obecni byli reprezentanci Sejmu oraz Europarlamentu. - Jesteśmy depozytariuszami tej wielkiej tradycji. Sejm był zawsze centralną instytucją Rzeczypospolitej, aż do ostatniego sejmu przed rozbiorami i to sejm we współpracy z królem podjął próbę reformowania i ratowania państwa - podkreślał wiceprzewodniczący PE Zdzisław Krasnodębski.

Z okazji 550-lecia Parlamentaryzmu Rzeczypospolitej przygotowano też wiele wydarzeń kulturalnych. Jednym z nich był "Wielki test wiedzy o polskim parlamencie", zorganizowany przez Telewizję Polską. Dwuosobowe zespoły odpowiadały na pytania dotyczące historii, znanych wydarzeń i ciekawostek związanych z dziejami tej instancji władzy. Zwycięzcy - Czesław Lang i Piotr Sobczyński - przeznaczyli nagrodę (ufundowany przez Marszałka Sejmu czek na 30 tys. zł) na Fundację Kamili Skolimowskiej.

Inną bezprecedensową inicjatywą było otwarcie Galerii Portretów Marszałków Sejmu II RP w gmachu przy Wiejskiej. W listopadowej uroczystości wzięli udział przedstawiciele rządu, a wśród nich wicepremier i minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński. W ramach ekspozycji zaprezentowane zostały portrety wszystkich Marszałków Sejmu dwudziestolecia międzywojennego: Wojciecha Trąmpczyńskiego, Macieja Rataja, Ignacego Daszyńskiego, Kazimierza Świtalskiego, Walerego Sławka i Wacława Makowskiego. - Naszym celem było stworzenie kolekcji dzieł sztuki narodowej. Chcemy traktować tę galerię jako początek stawania się parlamentu jako państwowego mecenasa sztuki - mówił podczas wernisażu Marek Kuchciński.

Wisienką na torcie obchodów 550-lecia polskiego parlamentaryzmu był napis "550 lat Sejmu", wyświetlany kilkukrotnie w ciągu roku na elewacji Stadionu Narodowego w Warszawie.

© 2018 Super-Polska.pl stat4u