Z okazji 65. rocznicy utworzenia Represjonowanych Politycznie Żołnierzy Batalionów Budowlanych w Bydgoszczy w ratuszu odbyło się okolicznościowa konferencja. W konferencji uczestniczył zastępca prezydenta Grzegorz Dołkowski. Konferencja miała uczcić pamięć żołnierzy poddanych represji politycznej, a jednocześnie przekazać młodemu pokoleniu fakty i informacje z mało znanej historii z powojennych lat.

Bataliony budowlane powołano w 1950 r. i w niezmienionej formie funkcjonowały one do 1959 roku. Przy powoływaniu do batalionów stosowano kryteria klasowe: do obowiązkowej pracy zmuszano dzieci tzw. kułaków, młodych ludzi z konspiracji, osoby relegowane ze studiów, synów rzemieślników. W ustawie o służbie wojskowej był rozdział o służbie zastępczej, z pozoru więc nie stanowiło to represji, chociaż już rozkaz ministra obrony narodowej, określający kryteria, był tajny. Teoretycznie więc bataliony pracy były legalne, jednak wcieleni do nich młodzi ludzie pracowali jak niewolnicy po kilkanaście godzin dziennie. Cechą charakterystyczną batalionów była bardzo wysoka śmiertelność. Według danych IPN, w latach 1949-59 do pracy w batalionach budowlanych zmuszonych zostało ponad 200 tys. młodych Polaków.

Żołnierze budowali nie tylko obiekty wojskowe, ale też np. lotnisko Okęcie. Przez wiele lat nie uznawano żołnierzy batalionów budowlanych jako osób represjonowanych. O ich interesy zadbał m.in. powstały w Bydgoszczy Związek Represjonowanych Polityczne Żołnierzy Batalionów Budowlanych. Udało im się wywalczyć status osób represjonowanych politycznie.

Inicjatorem założenia związku był Henryk Kujawa. Zebranie założycielskie odbyło się 1 października 1997 roku. Od 2000 roku obowiązuje aktualna nazwa związku „Ogólnopolski Związek Represjonowanych Żołnierzy Batalionów Budowlanych w Bydgoszczy”. Obecnie siedziba mieści się przy ul. Dworcowej 45/5 w Bydgoszczy. Prezesem jest Zbigniew Dworek, wiceprezesem – Jerzy Banaszkiewicz.

Drugim związkiem zajmującym się byłymi pracownikami przymusowymi jest Związek Represjonowanych Politycznie Żołnierzy Górników – Zarząd Okręgowy, jego prezesem jest Bolesław Karandyszowski.

Szacuje się, że w latach 1949-1959 przez wojskowe obozy pracy przeszło ok. 96 tys. żołnierzy-górników, 3 tys. żołnierzy zatrudnionych przy wydobywaniu i wzbogacaniu uranu i ok. 20 tys. żołnierzy tzw. batalionów budowlanych pracujących w hutach i innych zakładach przemysłu ciężkiego.

Pierwszy dokument dotyczący wojskowych batalionów górniczych pochodzi z 5 sierpnia 1949 r. i został podpisany przez wiceministra obrony narodowej Edwarda Ochaba. Kolejne doprecyzowały charakter i organizację jednostek, do których mieli trafiać głównie synowie osób związanych z przedwojennymi strukturami m.in. wojskowych i policjantów, członkowie organizacji niepodległościowych, synowie bogatszych gospodarzy oraz osoby „niepewne narodowościowo i politycznie”.