3 czerwca w wyjątkowym miejscu, Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu, odbyły się uroczystości wręczenia jednej z najbardziej prestiżowych nagród w Polsce. Nagrody Jana Nowaka - Jeziorańskiego. Decyzją Kapituły Nagrodę Jana Nowaka-Jeziorańskiego w 2015 r. przyznano Tomasowi Venclowie, litewskiemu poecie, prozaikowi, eseiście, literaturoznawcy, publicyście, krytykowi i tłumaczowi – za twórczą wierność wartościom, które stanowią fundament europejskiej cywilizacji.

Nagrodę wręczył prezydent Wrocławia Rafał Dutkiewicz wspólnie z dyrektorem Zakładu Narodowego im. Ossolińskich Adolfem Juzwenką .

- Tomas Venclova to postać szczególna zwłaszcza w kontekście budowania stosunków polsko - litewskich. Tegoroczny laureat został wyróżniony m.in. za głoszenie wartości humanistycznych, które są filarem europejskiej cywilizacji oraz niezachwianą wiarę w zwycięstwo tych wartości nawet w obliczu największego zagrożenia - powiedział w trakcie uroczystości Rafał Dutkiewicz, prezydent Wrocławia.

Nagroda wręczana jest corocznie osobom bądź instytucjom, których życie, działalność, aktywność przyczyniły się lub przyczyniają do tworzenia struktur niepodległej Polski oraz budowy społeczeństwa obywatelskiego. Nagroda ustanowiona została 4 czerwca 2004r przez Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Prezydenta Wrocławia, Uniwersytet Wrocławski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich i Kolegium Europy Wschodniej.

Wśród wcześniej uhonorowanych Nagrodą Jana Nowaka-Jeziorańskiego znaleźli się: Tadeusz Mazowiecki, George Bush senior, Stanisław Szuszkiewicz, kardynał Jean-Marie Lustiger, Siergiej Kowaliow, Vaclav Havel, Leszek Balcerowicz, Jerzy Koźmiński, Valdas Adamkus, Instytut Literacki w Paryżu oraz prof. Zbigniew Brzeziński.

Tomas Venclova (ur. 11 września 1937 r. w Kłajpedzie) – litewski poeta, prozaik, eseista, literaturoznawca, publicysta, krytyk i tłumacz, syn pisarza Antanasa Venclovy. W czasie II wojny światowej mieszkał z rodzicami w Kownie, a od 1946 r. – w Wilnie. W latach 1954–60 studiował filologię na Uniwersytecie Wileńskim, a następnie w latach 1966–71 semiotykę i literaturę rosyjską na uniwersytecie w Tartu.

Podczas studiów poznał język i literaturę polską, co zaowocowało jego przekładami polskiej poezji (m.in. Herberta, Miłosza, Norwida i Szymborskiej) na język litewski oraz biografią Aleksandra Wata, a d 1983 r. jest członkiem zespołu redakcyjnego „Zeszytów Literackich”.

Od młodości Tomas Venclova związany był z litewską i rosyjską opozycją antykomunistyczną. W latach 70. działał w litewskim ruchu obrony praw człowieka, współtworzył litewską filię Komitetu Obrony Praw Człowieka. Zagrożony represjami, w 1977 r. wyemigrował na stałe do Stanów Zjednoczonych, za co pozbawiono go obywatelstwa ZSRR.

W nowej ojczyźnie działał w organizacji pisarzy emigracyjnych i wykładał początkowo jako profesor wizytujący na uniwersytecie w Berkeley, a od 1993 r. jest profesorem języków słowiańskich i literatury na Uniwersytecie Yale.

Tomas Venclova jest doktorem honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, uniwersytetów w Kownie i w Kłajpedzie, a także laureatem wielu nagród i wyróżnień – otrzymał m.in. Litewską Nagrodę Państwową, Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” oraz Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

Jest autorem licznych publikacji w języku rosyjskim, litewskim i angielskim, tłumaczonych na wiele języków. W języku polskim ukazały się m.in.: Dialog o Wilnie (II obieg; wspólnie z Cz. Miłoszem 1981, 1984), Siedem wierszy (II obieg; przekł. z litewskiego przy współpracy autora S. Barańczak 1986), Rozmowa w zimie (oprac. S. Barańczak, przedm. J. Brodski; Zeszyty Literackie 1989, 1991, 2001), Kształty nadziei (1995), Aleksander Wat: obrazoburca (przekł. z ang. J. Goślicki 1997), Eseje. Publicystyka (2001), Niezniszczalny rytm: eseje o literaturze (2002), Opisać Wilno (przekł. A. Kuzborska 2006).

W czerwcu 2015 roku nakładem Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu ukaże się tom rozmów Tomasa Venclovy z litewskim filozofem i eseistą Leonidasem Donskisem pod tytułem Poszukiwanie optymizmu w epoce pesymizmu. Europa Wschodnia - przeczucia i prognozy (przekł. Małgorzata Gierałtowska i Kamil Pecela).