"Świat okazał mądrość i dojrzałość, kiedy w 1919 roku utworzył MOP, zapewniając ludziom pracy międzynarodowe ramy prawne i alternatywę dla otwartego konfliktu między pracownikami a pracodawcami. Osłabienie MOP i chęć wyeliminowania prawa do strajku, szczególnie w tym kluczowym momencie, gdy pracownicy są coraz bardziej narażeni na wykorzystywanie, może cofnąć czas o 100 lat i pozostawić ludzi pracy na łasce pracodawcy. Historia pokazała na przykładzie klęski apartheidu, walk przeciwko dyktaturom oraz na rzecz politycznego i gospodarczego wyzwolenia z represji, oraz walki samej „Solidarności”, że ludzie pracy potrafią okazać swoją determinację walcząc o sprawiedliwość przeciwko niedopuszczalnym praktykom. Czy pracodawcom to się podoba czy nie, pracownicy będą nadal podejmować akcje strajkowe, gdy nie będzie alternatywy" - napisano w apelu Międzynarodowej Konfederacji Związków Zawodowych z okazji światowego dnia obrony prawa do strajku. Jest to odpowiedź organizacji na coraz agresywniejsze ataki pracodawców, usiłujących ograniczyć te prawa.

MOP jest organem ONZ odpowiedzialnym za kwestie zatrudnienia i prawa pracy oraz służy jako ostateczny punkt odniesienia dla prawa międzynarodowego w sprawach pracowniczych. Już w roku 1927 liderzy MOP uznali, że prawo do strajku jest związane bezpośrednio z wolnością zrzeszania się. Konwencja nr 87 uznaje prawo do strajku.

Pracodawcy nie podważyli tej opinii przez ponad 60 lat. Aż do 1992 roku, kiedy podjęli pierwsze próby wyeliminowania orzecznictwa MOP, twierdząc, że konwencja nie oznacza prawa pracowników do strajku.

Trójstronna struktura MOP zapewnia, że rządy, pracodawcy i związki zawodowe są na równi reprezentowane w procesie podejmowania decyzji. Jest to bardzo rozwinięty i niezawodny mechanizm kontrolny umożliwiający dokonanie oceny, czy prawo każdego państwa członkowskiego spełnia podstawowe wymogi wynikające z członkostwa w Międzynarodowej Organizacji Pracy, a także z postanowień konwencji MOP (traktatów opracowanych w drodze trójstronnych rozmów), ratyfikowanych przez rządy. Spośród 189 konwencji MOP, konwencje nr 87 dotycząca wolności zrzeszania się i nr 98 dotycząca układów zbiorowych są najważniejsze z punktu widzenia zrównoważenia praw i interesów pracodawców i pracowników. W rzeczywistości są one uważane za "podstawowe" i należy przestrzegać ich zasad, nawet jeśli państwa członkowskie MOP ich nie ratyfikowały.

Wśród mechanizmów kontrolnych MOP, dwa mają szczególne znaczenie:
* Trójstronny Komitet Wolności Związkowej (CFA), która rozpatruje skargi złożone przez związki zawodowe i pracodawców przeciwko rządom, w państwach, w których przepisy dotyczące wolności zrzeszania się i / lub układów zbiorowych naruszają konwencje 87 i 98. Należy dodać, że kilka rządów, które tej pory nie ratyfikowały tych konwencji może być również przedmiotem orzeczeń CFA.
* Niezależny Komitet Ekspertów (CEACR) składa się z 20 najwyższego szczebla międzynarodowych ekspertów prawnych z całego świata, w tym sędziów Sądu Najwyższego, specjalistów prawa pracy i prawników. Komitet corocznie wydaje raport opisujący, w jakim stopniu państwa członkowskie MOP przestrzegają konwencji, które ratyfikowały, a także analizuje podstawowe czynniki wpływające na całokształt członkostwa w MOP. Komitet Ekspertów został utworzony w celu zapewnienia niezależnego "arbitra" w sprawach pracowniczych.

Oba komitety przez wiele lat stwierdzały, że Konwencja MOP nr 87 uznaje prawo do strajku. CFA, który składa się m.in. z przedstawicieli pracodawców, opublikował po raz pierwszy swoje orzecznictwo wspierające prawo do strajku w 1952 r. Dla 137 z 151 państw, które od 1952 roku ratyfikowały Konwencję nr 87, zrozumiałe więc było, że ratyfikując tę konwencję, uznają, że prawo do strajku istnieje w orzecznictwie MOP. CEACR, począwszy od 1959 roku, w wielu przypadkach, uznał, że Konwencja 87 zawiera prawo do strajku. CFA przedkłada swoje raporty trójstronnej Radzie Administracyjnej MBP, a CEACR przedkłada swój raport trójstronnemu Komitetowi ds stosowania standardów (CAS), który spotyka się podczas corocznej konferencji MOP.

W 1992 roku przedstawiciele pracodawców w Komitecie stosowania standardów podjęli pierwsze próby wyeliminowania istniejącego dekady orzecznictwa MOP, twierdząc po raz pierwszy, że Konwencja nr 87 nie oznacza, że pracownicy mają prawo do strajku. Wcześniej pracodawcy twierdzili, że prawo do strajku powinno być ograniczone i uzależnione od warunków, ale nie zakwestionowali wielu orzeczeń zarówno CFA jak i CEACR wspierających prawo do strajku w prawie międzynarodowym i w szczególności w Konwencji MOP nr 87. W 1994 i 1997 r. pracodawcy przyjęli bardziej rozsądne podejście. Niestety "nowy typ" przedstawicieli pracodawców (niektórzy z nich to prawnicy, a nie pracodawcy jako tacy) w czasie corocznych konferencji MOP w 2012 i 2013 r. rozpoczął nową krucjatę przeciwko prawom pracowniczym, zaczynając od prawa do strajku. W 2012 roku pracodawcy sparaliżowali pracę Komitetu ds. stosowania standardów - CAS, przedstawiwszy argumenty prawne sprzeczne z wieloletnim uznaniem przez pracodawców ustaleń MOP, pozbawiając delegatów Konferencji przesłuchania ws. najcięższych przypadków łamania praw pracowniczych, w tym przypadków zagrażających życiu.

Jeśli misja ponownego napisania historii i wyeliminowania głównego filaru orzecznictwa MOP prowadzona przez „nowy typ” delegatów pracodawców odniesie sukces, to rola i skuteczność MOP jako jednej z najbardziej udanych agencji ONZ będzie poważnie zagrożona.

Wiele krajów wprowadziło prawo, a nawet wpisało w swoje konstytucje przepisy, które chronią prawo do strajku, w oparciu o orzecznictwo MOP. Obecne działania pracodawców mogą otworzyć drogę do podważenia podstaw prawa pracy w wielu krajach! Jest to dobra wiadomość dla kancelarii prawnych przyjaznych pracodawcom i pozbawionych skrupułów pracodawców, ale bardzo zła dla pracowników i dla rządów, które działają bazując na dojrzałych i zrównoważonych systemach stosunków pracy.

MOP jest niekwestionowanym głosem na rzecz godnego prawa pracy w krajach, które takiego prawa jeszcze nie mają np. Arabia Saudyjska i Katar, w których miliony pracowników migrujących jest w przerażający sposób eksploatowanych. Silna MOP, zakorzeniona w realiach globalnego rynku pracy ze wszystkimi obowiązkami i prawami standardów godnego zatrudnienia, jest potężną siłą na rzecz reform. Osłabienie organizacji pozbawiłoby miliony pracowników nadziei, szczególnie w krajach, w których brak prawa do strajku jest źródłem nadużyć i niebezpiecznych warunków pracy.

Rządy muszą uznać i zrozumieć ryzyko. Muszą sprzeciwić się taktyce terroryzowania stosowanej przez pracodawców w MOP i stanąć po stronie własnych narodów w tej najbardziej fundamentalnej kwestii. Do tej pory, ta najnowsza walka o prawo do strajku i integralność systemu kontrolnego MOP ograniczała się głównie do protokołów i procedur MOP, ale intensywny dialog między przedstawicielami pracodawców i związków zawodowych nie doprowadził do porozumienia. Prawo wszystkich pracowników do podjęcia akcji strajkowej przeciwko niebezpiecznym i szkodliwym warunkom pracy oraz na rzecz godności w miejscu pracy jest więc zagrożone.

Wobec nie dającej się rozstrzygnąć w sposób kompromisowy sytuacji, Grupa Pracownicza postanowiła wykorzystać zapis art. 37 Konstytucji MOP, który stwierdza, iż w razie kontrowersji dotyczących interpretacji konwencji MOP, Rada Administracyjna może zwrócić się do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości o opinię doradczą (która jest wiążąca) lub powołać wewnętrzny trybunał z prawem do interpretacji konwencji.

Obecnie w RA trwają dyskusje nad możliwością zastosowania tych rozwiązań konstytucyjnych MOP. Pracodawcy, jak i niektóre rządy, są jednak przeciwni temu rozwiązaniu – zapewne z obawy przed niekorzystną dla nich opinią MTS. W związku z trudnościami w podjęciu decyzji, w listopadzie 2014 roku Rada Administracyjna postanowiła zwołać trzydniowe trójstronne spotkanie w lutym 2015 składające się z przedstawicieli 32 rządów, 16 pracowników i 16 pracodawców. Celem spotkania będzie przedłożenie raportu Radzie Administracyjnej w marcu 2015 na temat:
■ kwestii wolności związkowej i ochrony praw związkowych, 1948 (Konwencja nr 87) w odniesieniu do prawa do strajku;
■ przepisów i praktyk dotyczących strajku na szczeblu krajowym.

Pracownicy oczekują jednak podjęcia przez RA decyzji umożliwiającej przedłożenie MTS kwestii prawa do strajku. Aby stało się to możliwe Międzynarodowa Konfederacja Związków Zawodowych (MKZZ) rozpoczęła kampanię i ogłosiła 18 lutego 2015 światowym dniem działania w obronie prawa do strajku.

NSZZ „Solidarność” kilkakrotnie zwracał się do polskiego rządu z apelem, aby dołożono wszelkich starań, by chronić istniejący system kontrolny MOP oraz żeby rząd RP poparł stanowisko Grupy Pracowniczej i głosował za wysłaniem wniosku do MTS. Tym bardziej, iż polski rząd weźmie udział w spotkaniu trójstronnym planowanym pod koniec lutego. Na wczorajszym spotkaniu ekspertów strona rządowa stwierdziła, że przyłączy się do większości głosów, jakie zostaną wyrażone w grupie krajów Unii Europejskiej. Obecna na spotkaniu z ramienia "Solidarności" dr Ewa Podgórska - Rakiel zwróciła uwagę, że ze względu na historyczne uwarunkowania, rząd powinien jednoznacznie opowiedzieć się za złożeniem wniosku o opinię doradczą do MTS bez względu na to, czy takie rozwiązanie poprze większość czy mniejszość.

Związek zwrócił się z podobnym apelem do pracodawców polskich, aby lobbowali na rzecz przyjęcia opcji, która zakończyłaby istniejący w MOP kryzys. Jednak polscy pracodawcy do tej pory nie przedstawili swojego stanowiska. Na wczorajszym spotkaniu poinformowali jedynie, że opinia przedstawiona zostanie w terminie późniejszym.